Raunfærnimat hefur þróast töluvert á undanförnum árum og sífellt er unnið að innleiðingu þess í fleiri starfsgreinum. Ein af þeim greinum sem bæst hefur í flóruna nýlega er raunfærnimat fyrir einstaklinga með reynslu af verslunarstörfum. Í þessari grein verður fjallað um raunfærnimat í verslunarfagnámi hjá Mími-símenntun. Fjallað verður um upphaf verkefnisins sem og reynslu af ferlinu með tveimur hópum sem fóru í gegnum raunfærnimatið á þessu ári.

"Hér er fjallað um upplifun átta einstaklinga af raunfærnimati fyrir starfsfólk fjármálafyrirtækja og kastljósi beint að því hvort að það hafi skilað þeim árangri að vera liður í starfsþróun. Rannsóknin er liður í meistaranámi í náms- og starfsráðgjöf við Háskóla Íslands og verða hér kynntar helstu niðurstöður hennar"

Nýr möguleiki hefur opnast til að hraða þróun raunfærnimats, náms- og starfsráðgjafar og fleiri viðfangsefna með stórum styrk frá Evrópusambandinu. Fræðslumiðstöð atvinnulífsins mun bera ábyrgð á verkefninu sem féð er ætlað til, en svar um styrkinn er væntanlegt í nóvember 2011. Í grein inni er gerð nánari grein fyrir verkefninu.

Verkefnið Viðurkenning á gildi starfa (The Recognition of the Valu of Work), REWOW.

Þegar umræða um raunfærni og raunfærnimat fór fyrst af stað fyrir alvöru á árunum 2004-2005 held ég að mörgum skólamanninum hafi orðið um og ó. Ég skal að minnsta kosti játa að ég var í þeim hópi sem sá ekki fyrir mér að hægt væri að meta óformlegt nám, eins og stutt námskeið, hvað þá færni sem fólk hefði aflað sér í hinu daglega lífi og starfi í stað náms í skóla. Mikil og löng hefð var fyrir því í framhalds- skólum að meta nám nemenda sem af einhverjum ástæðum vildi skipta um námsbraut, færa sig á milli skóla eða koma aftur í nám að loknu námshléi en allt byggðist það á að nemandinn hefði lokið námi innan skólakerfisins og hefði í höndunum gögn frá formlegum skólayfirvöldum. Örlítið var um það að framhaldsskólar mætu til eininga í frjálsu vali nám utan skólanna, t.d. í listgreinum, skyndihjálp, þátttöku í sjálfboðastarfi o.fl., en ekki voru allir á eitt sáttir um réttmæti þess. Þessi nýja hugsun um raunfærni vakti strax athygli mína þó tilfinningarnar væru blendnar. Er raunverulega hægt að meta færni sem aflað var við heimilisstörf, í frístundum og við daglegar athafnir til styttingar á námi með því að meta raunfærni sem jafngilda námsáfanga eða hluta af námsáfanga? Þetta var krefjandi og um leið afar forvitnilegt og spennandi verkefni. Með samningi mennta- og menningarmálaráðuneytis við Fræðslu miðstöð atvinnulífsins um að þróa aðferðir við mat á raunfærni hér á landi var brotið blað í þessum efnum. Samn- ingurinn gerði ráð fyrir stefnumótun, uppbyggingu matskerfis, prófun á því og innleiðingu í samstarfi við hagsmunaaðila. Vissulega var hægt að leita í smiðju annarra þjóða á þessu sviði sem margar hverjar hafa þróað slík matskerfi. Evrópuráðið studdi á árinu 2004 sameiginlegt regluverk um greiningu og mat á raunfærni í óformlegu og formlausu námi og í

Raunfærnimat í skrifstofugreinum var tilraunaverkefni sem hófst í apríl 2010 og lauk í apríl 2011. Miðstöð símennt unar á Suðurnesjum (MSS) hafði umsjón með verkefninu en samstarfsaðilar voru Mímir-símenntun, Menntaskólinn í Kópavogi (MK), Fagráð verslunar- og þjónustugreina (FVÞ) og Fræðslumiðstöð atvinnulífsins (FA). Jónína Magnúsdóttir hafði umsjón með verkefninu fyrir hönd Miðstöðvar símennt-unar á Suðurnesjum. Hún var einnig náms- og starfsráðgjafi fyrir þátttakendur á Suðurnesjum. Erla María Gísladóttir náms- og starfsráðgjafi sinnti ráðgjöf fyrir hönd Mímis en Þóra Friðriksdóttir tók við vegna barnsburðaleyfis Erlu. Inga Karlsdóttir hafði yfirumsjón með matinu fyrir hönd MK. Aðrir matsaðilar fyrir hönd MK voru Garðar Vilhjálmsson og Harpa Halldórsdóttir. Í undirbúningshópi verkefnisins voru einnig Björn Garðarsson (FVÞ) og Haukur Harðarson (Fræðslumiðstöð atvinnulífsins). Þeir unnu náið með undirbúningshópi og veittu faglega ráðgjöf ásamt því að FA fjármagnaði verk efnið. Metin var raunfærni af Skrifstofubraut I sem er ein af námsskrám bóklegra greina í Menntskólanum í Kópavogi.

Raunfærnimati hefur verið vel tekið innan sviða IÐUNNAR fræðsluseturs. Þátttakendur eru hvattir til að hefja nám innan formlega skólakerfisins að matinu loknu og hefur þriðjungur þátttakenda lokið sveinsprófi eða lokaprófi í sínu fagi. En hvernig nálgumst við hina sem eftir eru? Hvað kemur í veg fyrir að sá hópur stígi stóra skrefið og fari í nám? Starf náms- og starfsráðgjafanna er lykilatriði í að árangur náist að raunfærnimati loknu. Það er hvatningin, stuðningurinn og aðstoðin við að skipuleggja næstu skref sem skiptir mestu máli. Góður árangur þátttakenda í raunfærnimati kom í ljós við afhendingu sveinsbréfa haustið 2011 þegar fjórir þeirra hlutu hæstu einkunn á sveinsprófi í sinni iðngrein.

Rannsókn á upplifun einstaklinga sem fóru í raunfærnimat eftir brotthvarf úr námi í framhaldsskóla og hófu nám á nýjan leik. Rannsóknin var unnin í meistaranámi í náms og starfsráðgjöf við Háskóla Íslands 2008-2010 og verða hér viðraðar helstu niðurstöður.

Í umræðum og kynningu á raunfærnimati eru tvær spurningar em oftar en ekki er varpað fram: Er ekki erfitt að greina hvort sá sem fer í mat hafi þá þekkingu sem krafist er og er hægt að treysta niðurstöðunni? Það verður að segjast eins og er að oft gengur illa að sannfæra þá sem spyrja að í flestum tilvikum sé frekar einfalt að greina þekkingu og því hægt að treysta niðurstöðunni. Eftir að hafa rætt við fjölda matsaðila og setið mörg matsviðtöl leikur enginn vafi á því í huga greinarhöfundar hver svörin við þessum spurningum eru. Efasemdir þeirra sem ekki hafa komið með beinum hætti að raunfærnimatsverkefnum eru þó skiljanlegar. Á þeim stutta tíma, sem raunfærnimat hefur viðgengist, hefur aðferðafræðin þróast. Hér á eftir verður leitast við að gera grein fyrir með hvaða hætti sú þróun hefur orðið og hvaða verkfæri hafa bæst við eða eru á leiðinni í verkfærakistuna.