Biểu đồ xương cá là gì? Cách vẽ biểu đồ xương cá trong sản xuất - 0 views
started by topkinhdoanh on 28 Feb 22
started by topkinhdoanh on 28 Feb 22
started by topkinhdoanh on 28 Feb 22
started by topkinhdoanh on 28 Feb 22
Biểu đồ xương cá là gì? Biểu đồ xương cá (trong tiếng Anh là Fishbone Diagram) hay còn gọi là biểu đồ nhân quả. Đây là công cụ biểu thị mối quan hệ giữa nguyên nhân và kết quả. Biểu đồ này thường được sử dụng để tìm kiếm nguyên nhân khi đã sắp xếp hoàn chỉnh các mối quan hệ nhân quả của vấn đề.
Để thực hiện được điều này thì người dùng cần thực hiện đầy đủ các bước theo quy trình có hệ thống nhằm nhận biết chính xác nguyên nhân thực tế hay tiềm ẩn dẫn đến kết quả của vấn đề. Vấn đề này có thể là một khó khăn hay cơ hội phát triển.
Ông Kaoru Ishikawa đã đưa Biểu đồ xương cá vào ứng dụng trong đầu những năm 1960. Ông cũng là người tiên phong trong việc quản lý chất lượng tại nhà máy đóng tàu Kawasaki. Chính vì vậy, biểu đồ này còn một tên gọi khác là biểu đồ Ishikawa.
Sở dĩ mang cái tên biểu đồ xương cá vì hình dáng của nó trông giống như hình xương cá. Với trục xương trung tâm là xương sống, lần lượt đến các xương lớn biểu thị cho hạng mục lớn, xương vừa là hạng mục vừa và xương nhỏ là các hạng mục nhỏ được vẽ để nối liền nguyên nhân và kết quả. Do đó, những yếu tố có liên quan cần được sắp xếp theo một hệ thống nhất định để vẽ biểu đồ xương cá chính xác.
Biểu đồ xương cá là gì
Mục đích sử dụng biểu đồ xương cá
- Việc phân tích biểu đồ xương cá giúp tổ chức có cái nhìn chính xác nguyên nhân của vấn đề. Nó có thể bao gồm nhiều nguyên nhân gốc rễ khác nhau chứ không phải chỉ là những hiện tượng.
- Cung cấp cấu trúc để xác định chính xác nguyên nhân của vấn đề.
- Phát triển các kế hoạch nhằm xác định những nguyên nhân tiềm ẩn mới là những nguyên nhân chính.
- Khi cần tìm hiểu các lý do, dẫn đến việc giải quyết các vấn đề gặp phải khó khăn hay thậm chí là thất bại.
- Khi có nhu cầu xác định các lĩnh vực cần thu thập thông tin.
- Xác định lý do khiến một tiến trình không mang lại những kết quả như mong đợi.
Mục đích sử dụng biểu đồ xương cá
Các yếu tố chính của biểu đồ
Có nhiều yếu tố khác nhau ảnh hưởng đến kết quả, tuy nhiên nếu chia một cách đơn giản nhất chúng ta có 4 yếu tố chính sau đây:
- Con người - Manpower.
- Máy móc thiết bị - Machine.
- Nguyên vật liệu - Material.
- Phương pháp làm việc - Method.
Cách vẽ biểu đồ xương cá
Biểu đồ xương cá - Nguồn: Youtube
Bước 1: Xác định vấn đề
- Việc đầu tiên cần làm là ghi chú lại vấn đề một cách chính xác và đầy đủ nhất. Cần áp dụng 5W trong bước này: What, Who, When, Where, How.
- Viết vấn đề cần giải quyết vào góc bên phải của tờ giấy
- Tiếp tục kẻ một đường nằm ngang để chia trang giấy ra làm 2 phần.
- Tại bước 1 bạn đã xác định được "đầu & xương sống" của sơ đồ xương cá.
Bước 2: Xác định lần lượt các nhân tố ảnh hưởng
- Mỗi một nhánh xương sườn sẽ ứng với một nhân tố ảnh hưởng
- Lượng nhân tố ảnh hưởng càng nhiều càng tốt, chẳng hạn như: cơ sở vật chất, hệ thống, nguyên liệu, máy móc, yếu tố bên ngoài,...
- Nên áp dụng kỹ thuật brainstorming nếu bạn có 1 nhóm chuyên xử lý vấn đề.
Bước 3: Xác định nguyên nhân có thể có
- Tìm ra nguyên nhân có thể có ứng với từng nhân tố đã tìm được trong bước 2
- Vẽ từng nhánh xương con ứng với từng nguyên nhân.
- Trong trường hợp nguyên nhân quá phức tạp bạn nên chia nhỏ nguyên nhân thành nhiều cấp độ.
Bước 4: Phân tích sơ đồ
- Sơ đồ đã được xây dựng thành một danh sách với đầy đủ những nguyên nhân có khả năng xảy ra.
- Đối với những nguyên nhân được cho là quan trọng thì nên đánh dấu bằng bút màu. Để xác định chính xác đâu là nguyên nhân chủ yếu cần thực hiện các thao tác như:
+ Quan sát và lắng nghe thông tin tại hiện trường
+ Thu thập dữ liệu cũng như phân tích mối quan hệ nhân quả theo từng yếu tố
+ Mang biểu đồ xương cá dán tại hiện trường để quan sát tổng thể nơi xảy ra vấn đề và trưng cầu ý kiến của những người đang làm việc.
+ Có thể tiến hành thực nghiệm để thu thập dữ liệu sau đó phân tích.
- Sau khi đã xác định được các nguyên nhân chính thì cần xây dựng những kế hoạch cụ thể để khắc phục.
Cách tổng hợp thông tin về kết quả biểu đồ
Cách tổng hợp kết quả biểu đồ xương cá
Để trình bày một biểu đồ xương cá, nhiệm vụ chính mà tổ chức cần làm là kiểm tra tính đầy đủ, hoàn chỉnh của biểu đồ. Để thực hiện tốt những điều này, có thể xem xét những điểm dưới đây:
- Đảm bảo rằng những câu hỏi thuộc dạng 5M's, 5P's hoặc 4W's đã được áp dụng cho hiện tượng hay tác động.
- Mỗi một nhánh chính cần được thêm vào ít nhất từ 3 đến 4 nhánh nhỏ khác.
- Kiểm chứng lại rằng nguyên nhân ở cuối mỗi chuỗi chính là nguyên nhân tiềm ẩn bằng bài kiểm tra tính logic trong các mối quan hệ nhân quả. Thông qua nhiều nguyên nhân trung gian cho đến tác động cuối cùng.
Điểm quan trọng của một biểu đồ xương cá là nó giúp phân biệt đâu là giả định đâu là thực tế. Biểu đồ thể hiện những giả định và những giả định này được kiểm tra cùng số liệu để chứng minh những nguyên nhân của hiện tượng đã xảy ra.
Giúp tổ chức xác định những nguyên nhân then chốt cho công cuộc điều tra tiếp theo và ghi nhớ những nguyên nhân này lại. Có thể làm sáng tỏ những nguyên nhân gốc rễ bằng một số cách sau đây:
- Tìm ra nguyên nhân thường xuất hiện lặp đi lặp lại tại các nhánh xương chính
- Tập hợp nguồn dữ liệu thông qua checksheet hay nhiều dạng khác để xác định mối quan hệ của nhiều nguyên nhân khác nhau
Lưu ý khi sử dụng Biểu đồ xương cá
Lưu ý khi sử dụng biểu đồ xương cá
- Để xác định và xây dựng một biểu đồ xương cá hiệu quả không phải là việc dễ dàng. Không sai khi nói rằng, những ai thành công trong việc giải quyết vấn đề kiểm soát chất lượng là người thành công tạo ra một biểu đồ Fishbone Diagram chính xác cho chính mình.
- Khi đã xác định được mối quan hệ giữa nguyên nhân gốc rễ và sự tác động được xác định, thì cần sử dụng những số liệu khách quan để hiểu rõ mức độ của mối quan hệ nhân quả. Nếu không thể đo lường mức độ này, tổ chức có thể tìm kiếm những đặc tính thay thế thích hợp.
- Việc kiểm tra những yếu tố tác động dựa trên kinh nghiệm cũng như kỹ năng của các thành viên là điều quan trọng. Tuy nhiên, điều này lại rất nguy hiểm để đưa ra các quyết định quan trọng khi chỉ dựa vào sự nhận thức mang tính cảm giác hay chủ quan. Do đó, việc xác định tầm quan trọng của các yếu tố phải được thực hiện cùng các dữ liệu khách quan nhất, đảm bảo tính logic và khoa học.
- Tổ chức có thể cân nhắc sử dụng biểu đồ xương cá theo dạng văn bản. Văn bản này cũng sẽ được cập nhật song song cùng việc tổ chức thu thập dữ liệu hay thử nghiệm nhiều giải pháp khác nhau để giải quyết vấn đề một cách tốt nhất.
Tóm lại về mô hình xương cá
Biểu đồ xương cá hay còn gọi biểu đồ nhân quả là công cụ biểu thị mối quan hệ giữa nguyên nhân và kết quả. Biểu đồ này thường được sử dụng để tìm kiếm nguyên nhân khi đã sắp xếp hoàn chỉnh các mối quan hệ nhân quả của vấn đề. Kết hợp với các số liệu có sẵn giúp cho người thiết lập có nhìn nhận khách quan về vấn và cách giải quyết chúng hết sức khoa học mà không phải dựa trên kinh nghiệm cảm tính.